KUBBE-İ HADRÂ

 

 

 

KUBBE-İ HADRÂ

 Ârif Nihat ASYA

 

TEVAZU timsali, tabiatta topraksa yapıda ve mimaride eşikti:

Yalnız tekkenin değil: evin, odanın, sofanın da eşiğine basılmazdı. Bu âdet Anadolu’nun birçok yerlerinde vardır.

Huzura ve dergâha ise, eşik öpülerek girilirdi ve Kubbe-i Hadrâ’ya sadece ziyaret veya görmek için girenler bile, geleneğe aykırı hareket etmezlerdi.

Bu ayın on günü, belki, Mevlânâ eşiğinin en çok öpüldüğü günler olacak. Kubbe-i Hadrâ konusuna, biz de, Kubbe i Hadrâ’nın eşiğini öperek girmekteyiz.

Hazret-i Mevlânâ, âyîn başlangıçlarında okunan meşhur (Na’t)ının üçüncü beytinde Hazret-i Peygambere hitaben (Mirâc gecesi) Cebrâil rikâbında olduğu halde, dokuz kat künbed-i hadrâ’nın “yeşil kubbenin” üstüne ayak basan sensin.)

Zannediyorum ki mevlevilikte (kubbe-i hadrâ) tâbiri ilk defa olarak burda ve (künbed-i hadrâ) olarak geçmektedir.

Görüldüğü gibi, Mevlânâ, gökyüzünün katlarını yeşil olarak ifade ediyor. Ölümünden sonra üzerine yapılmış çadır Kubbe de eskiyen çinileri bazan mavileriyle değiştrilmesine veya solarak mavileşmesine rağmen daha çok yeşil kalmıştır ve düğün sofrasının kurulduğu murada (Kubbe-i Hadrâ: Yeşil Kubbe) diye anılan bir murat âbidesi sevimliliğiyle Mevlânâ’ya da, Konya’ya da yakışmıştır.

Sonraları yanıbaşına bir mescit eklenerek türbeyle birleştirildi. Böylece şeriatla tarikat mevlevi mürakabesi halinde, birbirlerinin maneviyetlerini içlerinde buldular. Abide, bir yuvarlak kubbeyle ve bir zarif minareyle tamamlanmış oldu. Minarenin külâhı, türbenin mahrutuna uymayı bildi.

(Kubbe-i Hadrâ) dan, once, yalnız türbe kasdedilirken, sonra türbe, mescit, hücreler, mutfak v.s bütün olarak, toptan kasdedilir oldu.

Bugün sema’zenin, şerefe sağ eli gibi göklere açılır, Kubbe-i Hadrâ, sol eli gibi aldıklarını yere devreder.

Bugün Kubbe-I Hadrâ- mahiyetini bilenler için de, bilmeyenler için de- Konya ovasının ortalarında, ulu bir çam gibi, nirengi olarak durur.

Zamanla solması, çil çil olmasi; rüzgârların, mevsimlerin, güneşlerin ve mini-mini gagaların, sık sık, gelerek Mevlâna yeşilinin tadına bakmasından, ondan nasibini almasındandır. Bu sebeple çinilerinin sekiz on senede bir yenilenmesi icabeder. Fakat yaklaşıp dikkatle, hayranlıkla bakanlar, her mevsiminde ve her hâlinde, onun eteklerinden yeşil damladığını görürler.

Büyük bir yaprağa da benzer… Damarları da vardır.

Kökü yukarda, dalları aşağıda bir Tûbâ ağacı olarak düşünülebilir ve Arapça’da (Tûbâ) nın bir mânası da (Ne mutlu!) dur. Ne mutlu ondan damlıyan yeşil incileri avucunda bulanlara!

Çevreden kar kalktığı zaman Konya ovasına, Meram vadisine yeşil buradan taşar.

Ârif Nihat ASYA

(17 Aralık 1962 tarihli Yeni İstanbul Gazetesi’nden)